गळणाऱ्या केसांवर उपाय
केसांचे आरोग्य सर्वांसाठी महत्वाचे आहे. आज कालच्या वातावरणात केस का गळतात याबद्दल थोडीशी माहिती प्रत्येकालाच असायला हवी. कारण बहुतेकाचीच ती समस्या असते. चांगल्या सुदृढ केसांसाठी चांगलं शरीर असणे आवश्यक आहे. केसांची वाढ आणि स्वास्थ्य शरीराला मिळणाऱ्या पोषणमूल्यांवर अवलंबून असते. केसांना मुलायम आणि रेशमी बनविण्यासाठी चमक येण्यासाठी पुष्कळ घरगुती उपाय आपण घरच्या घरी सुद्धा करू शकतो. छोटे गोल गरगरीत आवळे, ताजी जास्वंदीची फुले, हिरवीगार कडूनिंबाची पाने, तुळशीची पाने, गरयुक्त काटेदार कोरफड, सर्वत्र सहज उपलब्ध असा ओला तजेलदार माका, केस निर्माण करणारा रिटा, मेहंदी, शिकेकाई या सर्व वनस्पती केसांच्या आरोग्यासाठी मोलाचे काम करतात.
माका
अनेक वर्षांपासून माक्याचे तेल वापरण्याची परंपरा आहे. अनेक जिवाणूंचा नाश माखा करतो. रक्तही वाढवतो, सूतशेखरला माक्याचीच भावना आहे. माक्याचे भृंगराजासव हे पोटातून घेण्यासाठी वापरता येते.
कोरफड
कोरफडीचा गर हा केसांसाठी एक उत्तम उपचार आहे. त्वचेचे वरचेवर पडणारे पापुद्रे रोखणे तसेच झडणाऱ्या मृत पेशींपासून मुक्तता करणे व त्याचबरोबर त्वचेची आर्द्रता राखणे, पोषण करणे व नवीन पेशींना उत्तेजित करणे ही महत्त्वाची कामे कोरफडीमुळे होतात. केसांना खोबऱ्याचे तेल लावावे कारण नारळामध्ये केस वाढविण्याचे नैसर्गिक गुणधर्म आहेत. (नारळाची शेंडी पहा) तयार मिळणाऱ्या विविध औषधी तेलांचा खोबरेल तेल हा बेस असतो. शुद्ध खात्रीशीर आणि निर्जंतुक केलेलेच तेल वापरणे गरजेचे आहे. आयुर्वेदाने तिळाचे तेलही उत्तम म्हटले आहे.
हर्बल ऑइल बनवण्याची पद्धत
एक किलो खोबरेल तेल आठवड्यातून दोन वेळा लावून बोटांच्या टोकाने केसांच्या त्वचेवर गोलाकार असे दहा वेळा प्रत्येक जागी जोरात लावावे. खालच्या कवटी पासून त्वचा मोकळी होईल. सर्वत्र असा मसाज झाला की एक राऊंड झाला. असे दिवसातून तीन ते चार वेळा करावे. केसांच्या बटा बोटाच्या चिमटीत धरून अलगद ताण द्यावा. सुरुवातीस या प्रकाराने जास्त केस जातात. अशक्त मुळे असलेले हे केस गळणारच असतात. पण न घाबरता हे चालू ठेवावे.
हेअर पॅक
हेअर पॅक लावल्याने केस गळणे थांबते आणि केसांना चमक येते. तेल लावून झाल्यावर दुसऱ्या दिवशी आंघोळीपूर्वी हा पॅक लावावा. पिवळ्या मुगाची डाळ, मसूर डाळ, उडीद डाळ, चणाडाळ या सर्वांचे तीन चमचे पीठ घेऊन त्यात प्रत्येकी एक चमचा आवळा, ब्राझील, जास्वंद, कचूर, सुगंधी आणि शिकेकाई पावडर एकत्र करून दह्यात मिसळून केसांना लावावी. एक तासानंतर धुवून टाकावे. केस धुण्यासाठी वस्वगाळ अतिसुक्ष्म शिकेकाई पावडर वापरावी.
मेडिकेटेड शाम्पू
शाम्पू बनविण्याच्या अनेक पद्धती आहेत. साधारणपणे कॉस्मेटिक पोटॅश, बोरॅक्स, खोबरेल तेल, एरंडेल तेल, ग्लिसरीन यापासून शाम्पू बनतो. काही रंगद्रव्य आणि सुगंधी द्रव्येही मिसळली जातात. दिसण्यास वापरण्यास आकर्षक अशा मनमोहक शाम्पूमुळेच बऱ्याच वेळा केसांचा पोत बिघडतो. चमक नाहीशी होते. रुक्षता, कोरडेपणा येतो. केसांना हितकारक अशा वनौषधीपासूनही शाम्पू बनविता येतो. गळणारे केस म्हणजे शरीराच्या अनारोग्याचे प्रतीक. तेव्हा केसांचे आरोग्य अबाधित ठेवण्यासाठी आयुर्वेदाची मदत घ्या.
डॉ. नयना सुरेश व्यवहारे
MD (AYU) PhD
शतायु आयुर्वेद रिसर्च सेंटर, सोलापूर
